Pandemi sürecinde çocuklarda kaygı, stres ve hijyen eğitimi

Çocuklar yaşlarına, gelişim seviyelerine mizaçlarına bağlı olarak pandemi sürecine karşı farklı duygusal tepkiler gösterebilir. Bazıları öfkeyi daha yoğun yaşarken, bazıları da hüzün deneyimleyebilir. Oyun ve duygu düzenleme (regülasyon) çocuğun zorlayıcı duygularıyla daha rahat başa çıkabilmesini sağlayacaktır. Duygu düzenlemeyi sağlayabilmek için çocukların kaygılarını kontrol altına alabilecekleri yaşlarına uygun net ve doğru açıklamalara, duygularını açıkça ifade edebilecekleri güvenli bir ortama ihtiyaçları vardır.

Aile üyeleri arasındaki ilişki ve iletişim biçimleri çocukların pandemiye yönelik duygusal tepkilerini ve stresle baş etme süreçlerini etkileyebilir. Aile bireylerinin birbirlerine daha ilgi ve dikkat göstermesi, ihtiyaçlarına duyarlı olması daha sağlıklı ilişki kurulmasına sebep olacaktır. Çocuklar böyle zamanlarda ebeveynleriyle daha yakın olmayı isteyebilir. Bakım veren kişilerin daha çok sevgi ve ilgisine ihtiyaç duyabilirler. Çocuklar bu dönemde kaygı ve korkularının görmezden gelinmediği dinlenildiği bir ortamda stresle daha kolay baş edebilirler. 2-6 yaş dönemi çocukları için yapılması gereken çocuğun gelişimine uygun ve oyunlaştırılarak aktarılmasıdır diğer açıdan 6-10 yaş arası çocukların bireyselliklerini ifade etmeye başladıkları bir dönemdir. Açık bir dille anlatılmış, tutarlı olan kurallara ihtiyaç duyarlar. Bunun yanı sıra bakım veren kişilere de bu sürecin belirsizliği kaygı uyandırabilir.

Çocukların duygularını isimlendirmelerini isteyin

Böyle bir durumda yetişkinlerin kendi iyilik halini gözetmesi önemlidir. Çocuğun gelişimine uygun olarak paylaşılabilir. “Çocukta yetişkinler de zorlanabiliyor, güçsüz değilim” algısı oluşabilir ve söyledikleriyle çocuklara iyi bir rol model olacaktır. Çocukların alışma sürecine yardımcı olmak için etkili bir iletişim kurulması gereklidir. Yaşanan değişiklikler çocukların güvenlik ağlarını zorlayabilir, bu sebepten dolayı nedenlerini iyi anlatmak yaş düzeyine göre bilgi vermek tedirginlik hissinin ortadan kalkmasına yardımcı olacaktır. Alınan önlemlere uyulduğu takdirde bu sürecin bir noktada bitebileceğini bilim insanlarının tedavi süreçleri için çalıştıklarını belirtmek çok önemlidir. Olumlu ve güzel hissettiren hobiler ve aktivitelere daha çok zaman ayrılabilir. Çocukların yargılamadan (kocaman çocuk oldun bundan mı korkuyorsun?), sabırla ve demokratik bir ortamda dinlenmesi duygularını sağlıklı bir biçimde yaşayıp aktarabilmeleri açısından önemlidir. Duygularını isimlendirmelerini isteyin ve duyguları arasındaki bağlantıları anlayabilmeyi sağlayın.

Çocuklara pandeminin geçici bir süreç olduğunu hatırlatın

Yazımıza COVID-19 pandemisi sürecinde çocuklarla yapılabilecek bir dizi etkinlik planı ile devam etmekte fayda var.

İlk atölye “Bastırılan ya da tanımlamada zorlanılan duygulara (korku, kaygı, stres vb.) değinmek ve bu duygularla karşılaşıldığında baş edebilecekleri yöntemleri öğrenmek” amacını taşıyor.

Etkinlik sırasında, çocuklara pandeminin geçici bir süreç olduğunu hatırlatmak çok önemli.

Etkinliğe girişte etkinlik yürütücüsü, çocukların pandemi sürecinde evde neler yaptıklarını, nasıl hissettiklerini sormalı ve bunları birbirleri ile paylaşmalarını sağlamalıdır.

Örneğin, pandemi sürecinde ev içerisinde yaptıkları aktiviteler sorulabilir?

Çocukların evde yaptıkları etkinlikler ve nasıl hissettikleri öğrenildikten sonra buradan yola çıkılarak neden öyle düşündükleri sorularak etkinliğin amacına yönelik olarak bu duygulardan uzaklaşmayı sağlayacak alternatifleri düşünmeleri sağlanır.

Örneğin, “Böyle durumlarda daha önce hiç nefes egzersizi yaptınız mı?” diye sorulabilir.

Verilen cevaplar değerlendirilerek nefes egzersizine geçilebilir ya da çocuklardan farklı alternatifleri varsa üzerine konuşulmalıdır.

Egzersiz:

• Nefes alma tekniğine başlamadan önce çocuklar rahat bir pozisyonda oturtulmalı.
• Uzun boylu olanların ayakları yere değecek şekilde kollarını yukarıya kaldırmaları istenir.
• Hayalde üzerlerinde bir elma ağacı olduğu söylenerek en yukarıya uzanmaları söylenir.
• En yukarı ulaştıklarında esneme hareketi yaptırılıp ellerini aşağıya bırakmaları istenir.

Doğru ve etkili nefes alma:

• Çocuğun yeniden rahat bir pozisyonda oturması sağlanır.
• Burnundan yavaş bir şekilde nefes alması istenir.
• Bu sırada çocuklar gözlenir.
• Eğer çocukta göğüs boşluğu şişiyorsa bu doğru bir nefes değildir çünkü alınan nefes direkt karına gitmelidir.
• Hatalı bir nefes alma gözlemlenirse, tekrardan nefes aldırılarak karın bölgesinin şişkinleşmesi (diyafram) istenir.

Nefes tekniği:

• Nefesinizi 4 eşit parçada yavaşça alın.
• 4 eşit parçada nefesinizi bölün ve tutun.
• Ardından 4 eşit parçada aldığınız nefesi verin.
• Nefesi verdikten sonra ise 4 eşit parçaya bölüp bekleyin bu egzersizi en fazla 4 kez tekrarlayabilirsiniz.

4 saniyeyi etkinliği yapan kişi sesli bir şekilde sayarak ve her 4’ten sonra bekle denilerek diğer adıma geçilmelidir. Son olarak ta çocuklara evde yapabilecekleri alternatif (bilişsel ve kaliteli) oyunlar anlatılarak etkinlik sonlanabilir.

Virüsü tanıyalım, korunma yollarını öğrenelim

Öncelikle şu soru-cevap egzersizini yapmamız gerekir.

Virüs nedir?

Gözle görülmeyecek kadar küçük ancak mikroskop altında gözlenebilecek, insanlarda rahatsızlıklar yaratabilen ve sadece canlıyla teması olduğunda canlılık özelliğe gösteren hastalık etkenidir.

Virüs nereden çıktı?

Dünya’nın en kalabalık şehri olan Wuhan kentinden 2019 Aralık ayında çıktı ve oradan tüm dünyaya yayıldı.

Korunmak için neler yapabiliriz?

Öncelikle korkmamalıyız:

• Ellerimizi sabunla en az 20 sn köpürterek ve ovalayarak yıkamamız gerekli. (Şubadap şarkılarını söyleyerek yapabiliriz)
• Elllerimizi gözlerimize, burnumuza ve ağzımıza götürmemeliyiz. Çünkü virüs bu şekilde daha kolay bulaşabilir.
• Düzenli şekilde su içmeli, beslenme ve uyku önemli.
• Öksürmemiz ve hapşurmamız gerekirse peçete ya da kolumuzun içine doğru öksürerek ağzımızı kapatmalıyız.
• Bir süre kalabalığa gitmemeliyiz.

* Veli ile yapılan etkinliklerde velilere çocuklarının her gün karbonhidrat, yağ ve proteini dengeli bir şekilde almaları söylenebilir.

** Okul çağındaki bir çocuğun uyuması gereken zaman aralığı ise 9-10 saat olmalıdır.

Neden maske takıyoruz?

Özellikle hasta olan insanların virüsleri başkalarına bulaştırmamak ya da virüs taşımayan insanın kendisine virüs bulaştırmaması için maske takılır.

Virüs bulaşırsa ne olur?

Çocukları ve gençleri fazla etkilemediği için size bulaşsa bile muhtemelen hasta olmayacaksınız.

COVID-19 sadece insandan insana mı bulaşır?

Evet ancak evde başka bir canlı varsa onu dışarısı ile temas ettiğinde eve almadan önce temizlemeliyiz.

Etkinliğimizin amacı; virüsü tanımak ve koruma yollarını öğrenmektir. ”Sosyal mesafe kurallarına etkinlikte bulunan herkesin uyması ve çocuklarda çelişkiye neden olmamak” etkinlikte mutlaka dikkat edilmesi gereken hususlardır.

Etkinlik kapsamında etkinliği gerçekleştiren gönüllü kişi, yukarıdaki soruları öncelikle çocuklara sormalı ve birbirleriyle etkileşimlerini sağlamalıdır.

Örneğin, öncesinde çizdiğiniz virüs şeklini çocuklara göstererek ne olduğu sorulabilir.

Verilen cevaplar doğrultusunda eğitici kişi soru-cevap şeklinde devam edebilir.

İki adet eldiven ile bir adet boya, haydi virüsle savaşmaya!

Bu etkinliğimizde iki adet eldiven ile bir adet boyaya ihtiyacımız var.

Etkinliği yapan kişi eldivenleri eline takarak, tüm çocukların görebileceği şekilde boyayı avuç içlerine dökmeli.

• Avuç içine döktüğü boyayı elinin iç kısmına tamamen yaymalı.
• Parmak aralarına boyanın yayılması için üst üste getirip birbirine geçirmeli.
• Sonrasında avuç içlerini parmak uçlarıyla ovmalı.
• Baş parmaklarını önce sol sonra sağ olacak şekilde tutup elini parmak etrafında hareket ettirmeli.
• Son olarak bilek kısımlarını tutup sol sağ hareketi yaparak boyayı her yere ulaştırmalı.
• Bu işlem bittikten sonra çocuklara sabunlama işleminin bittiğini ve yıkanması gerektiği söylenmeli.

Ayrıca kurulamanın önemimden bahsedip, kurulama esnasında ellerin tahrip edilmemesi için temiz bir havluyla tamponlama yapılarak etkinlik sonlandırılmalıdır.